ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΑΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

 Η Αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά είναι ένα από τα ομορφότερα στολίδια της Θεσσαλονίκης που χτίστηκε το 42 π.Χ.-138 μ.Χ., αποκαλύφθηκε στις αρχαιολογικές ανασκαφές του 1966 και βρίσκεται μεταξύ των οδών Φιλίππου, Αγνώστου Στρατιώτου, Ολύμπου και Μακεδονικής Αμύνης.

 

Ο χώρος της Αγοράς μοιάζει με μια χρονομηχανή που ταξιδεύει τον κάθε επισκέπτη στο παρελθόν και του γνωρίζει την ομορφιά της τότε Θεσσαλονίκης, που δεν μοιάζει καθόλου με την σημερινή. Αποτελούσε το κοινωνικό, οικονομικό, διοικητικό, πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο όλης της πόλης. Εκεί υπήρχαν τα πιο επιβλητικά και μεγαλοπρεπή δημόσια κτίρια. Στην αγορά γινόταν εμπορικές συναλλαγές, συνήθως στον κεντρικό αύλιο χώρο της πόλης. Ήταν ένας ανοικτός χώρος, στον οποίο συγκεντρώνονταν οι άρρενες κάτοικοι της πόλης. Εκτός από τον εμπορικό της χαρακτήρα, η Αγορά ήταν και ο τόπος στον οποίο οι αρχαίοι συζητούσαν τις πολιτικές εξελίξεις, τα κοινά, γνωρίζονταν και φιλοσοφούσαν. Είχε μια μεγάλη κεντρική πλατεία με μεγάλες κιονοστοιχίες, φιλοξενούσε ένα ωδείο, ένα χώρο θεαμάτων, αρχείο, νομισματοκοπείο, λουτρό, μαγαζιά και μεγάλες στοές από τις οποίες η καλύτερα σωζόμενη είναι η «κρυπτή στοά».

Η Ρωμαϊκή Αγορά της Θεσσαλονίκης, άρχισε να κατασκευάζεται στα τέλη του 2ου μ.Χ. αιώνα και μέχρι τον 5ο αιώνα λειτούργησε ως το διοικητικό κέντρο της πόλης. Αποκαλύφθηκε σε ανασκαφές το 1962, ενώ οι εργασίες ανάδειξης ξεκίνησαν το 1989. Στο Μουσείο εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφές του χώρου, τα οποία παρουσιάζουν την ιστορία της Αγοράς, σε συνδυασμό με τη διαχρονική πορεία της πόλης.

Η Ρωμαϊκή της Αγορά στη Θεσσαλονίκη είναι τετράπλευρη, ήταν παλαιότερα μεγαλύτερη και στην ουσία ήταν μια μεγάλη κεντρική πλατεία με μεγάλες κιονοστοιχίες, που φιλοξενούσε το Ωδείο, ένα χώρο θεαμάτων, αρχείο, νομισματοκοπείο, λουτρό, μαγαζιά και μεγάλες στοές από τις οποίες η καλύτερα σωζόμενη είναι η «κρυπτή στοά» (cryptoporticus), η οποία δεν ήταν καθόλου κρυφή κατά την ίδρυσή της.

Νότια της Αγοράς διερχόταν η Εγνατία, η βασιλική οδός. Η Αγορά είχε τη δική της περίφραξη και με αυτή συναρτάται ένα μοναδικό μνημείο που από τον 19ο αιώνα, φυλάσσεται στο Λούβρο και λεγόταν από τους κατοίκους «Ινκαντάδας», δηλαδή «οι μαγεμένες». Νοτιότερα, πάνω από την εξέδρα, υπάρχουν τα Λουτρά Παράδεισος (Μπέη Χαμάμ) οθωμανικών χρόνων του 15ου αιώνα, που έχουν αποκατασταθεί. Στην άλλη γωνία της πλατείας, τη νοτιοδυτική, βρίσκεται η θαυμάσια Παναγία των Χαλκέων.

Από την Αρχαία Αγορά ξεκινούν περίπατοι προς όλα τα σημεία της πόλης. Βρισκόμαστε στον κεντρικό άξονα του ιστορικού κέντρου και σε ίση απόσταση από όλα τα όριά του.

Το μουσείο εκτείνεται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και ως συνέχεια της Κρυπτής Στοάς.

 

Στον προθάλαμό του, ο επισκέπτης μπορεί να βρει κείμενα με το ιστορικό 

αποκάλυψης της Ρωμαϊκής Αγοράς και των διεκδικήσεων για την ανάδειξή του, 

καθώς και στοιχεία για τις εργασίες ανέγερσης του μουσείου.

 

Στην κυρίως αίθουσα ξεδιπλώνεται η ιστορία του χώρου. Από τα ελληνιστικά 

χρόνια, οπότε λειτουργούσαν εργαστήρια παραγωγής αγγείων και ειδωλίων, την 

περίοδο ακμής της Ρωμαϊκής Αγοράς και μέχρι τον 4ο αιώνα, οπότε έπαψε να 

είναι 

το διοικητικό κέντρο της περιοχής και άρχισαν να λειτουργούν ξανά εργαστήρια 

κεραμικής. Επίσης, παρουσιάζονται εκθέματα που σχετίζονται με τη νεότερη 

ιστορία της περιοχής, κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας και μέχρι την πυρκαγιά 

του 1917. Όλα τα εκθέματα πλαισιώνονται από επεξηγηματικά κείμενα και φωτογραφίες.

 

 

ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ (το Forum των Ρωμαίων)

Κύριο σημείο αναφοράς στην πόλη της Θεσσαλονίκης υπήρξε ο χώρος της Αρχαίας 

Αγοράς και στην ελληνιστική και στη ρωμαϊκή εποχή. Ιδιαίτερα στα χρόνια των 

Ρωμαίων ο χώρος της Αγοράς (Forum)αποτελούσε το κοινωνικό και θρησκευτικό 

κέντρο όλης της πόλης και το χώρο όπου υπήρχαν τα πιο επιβλητικά και 

μεγαλοπρεπή δημόσια κτίρια.

 

Οι Ρωμαίοι, λαός κύρια πολεμικός, διατήρησαν και χρησιμοποίησαν πολλά 

στοιχεία από την ελληνική αρχιτεκτονική και πολεοδομία. Όμως τα έργα τους διακρίνονταν 

 και για την "ορθογωνισμένη" ετρουσκική αντίληψη οργάνωσης των χώρων, που 

 δίνει αρχιτεκτονικές λύσεις στα ρωμαϊκά κτίρια με πολυσύνθετη λειτουργική 

ποικιλία.

 

Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή και ιδιαίτερα στους όψιμους αυτοκρατορικούς χρόνους, 

κυριαρχούν στη Θεσσαλονίκη, όπως άλλωστε και σε κάθε ρωμαϊκή επαρχία, πάγια 

λειτουργικά και μορφολογικά κτιριακά στοιχεία, παρμένα από το πρότυπο της 

 

Ρώμης.

Κύριο χαρακτηριστικό των πόλεων ήταν η ύπαρξη δύο κύριων οδικών αξόνων

 , κάθετων μεταξύ τους, που είχαν κατά κανόνα προσανατολισμό: βορράς-νότος ο 

 ένας (cardo) και ανατολή-δύση ο άλλος(decumanus). Οι δρόμοι αυτοί με αψίδες,

 τόξα, περιστύλια και με στοές, που δημιουργούσαν συχνά αίθρια με αναβρυτήρια

 (συντριβάνια), νυμφαία και κρήνες, συναντιούνταν στο χώρο της Αγοράς 

 

 (Forum)γύρω από την οποία αναπτύσσονταν τα μεγαλοπρεπή και συχνά 

 πομπώδη δημόσια κτίρια.

 

Οι αρχαιολογικές έρευνες και οι διάφορες μαρτυρίες πείθουν πως παρόμοια εικόνα 

αίγλης και μεγαλείου επικρατούσε και στη Θεσσαλονίκη. Ο ένας δρόμος (βορράς-

νότος) προσδιορίζεται στη σημερινή οδό Βενιζέλου, που ένωνε το λιμάνι με την  

Άνω Πόλη (Ακρόπολη), όπου στρατοπέδευε η φρουρά της πόλης. Ο άλλος είναι η 

σημερινή οδός Εγνατία (ανατολή-δύση), που ένωνε τις δύο κύριες πύλες τωνΤειχών  

 της Θεσσαλονίκης: την Κασσανδρεωτική στα ανατολικά και την πύλη του Αξιού 

(Χρυσή Πύλη) στα δυτικά. Στο μέσο σχεδόν της διαδρομής της σημερινής οδού 

Εγνατία ήταν η Αρχαία Αγορά, κάτι αντίστοιχο με την Ελληνική Αγορά αλλά με 

αρχέτυπο το κέντρο της Ρώμης, το Forum Romanum.

 

Άποψη του χώρου της Αρχαίας Αγοράς. Στο πρώτο πλάνο το Ωδείο με τις 

πλινθόκτιστες κερκίδες και τη σκηνή.

 

Αριστερά, τμήματα της πολυόροφης στοάς (cryptoporticus) και στο μέσο η πλατεία.

Η Αρχαία Αγορά, που βρίσκεται μεταξύ των οδών Φιλίππου, Αγνώστου 

Στρατιώτου, Ολύμπου και Μακεδονικής Αμύνης, βόρεια και σε μικρή απόσταση 

από την οδό Εγνατία, αποκαλύφθηκε στις αρχαιολογικές ανασκαφές του 1966. Τα

 

ευρήματα των ανασκαφών αυτών υπήρξαν σημαντικά για την τοπογραφία αλλά και 

για την ιστορία της πόλης. Στο ΒΔ τμήμα του χώρου των ανασκαφών

   

αποκαλύφθηκε ένας μεγάλος ορθογώνιος χώρος (πλατεία) με ίχνη μαρμάρινων 

πλακοστρώσεων, στο Α τμήμα ένα Ωδείο με διαμορφωμένες οπτοπλινθόκτιστες 

κερκίδες και σκηνή, το ισόγειο τμήμα μίας πολυώροφης στοάς (cryptoporicus) στο 

νότιο τμήμα της πλατείας, τμήματα κιονοστοιχίας, ψηφιδωτά δάπεδα, μαρμάρινα 

σκαλοπάτια, τμήμα λιθόστρωτου δρόμου, οχετοί και αγωγοί αποχέτευσης κ.ά. 

 Ακόμα βρέθηκαν πολλά αργυρά νομίσματα, καθώς και λίθινα και μαρμάρινα 

γλυπτά. Σε ένα τοίχο διαμερίσματος της στοάς αποκαλύφθηκε μία μεγάλης 

σημασίας και αξίας παλαιοχριστιανική τοιχογραφία, που παρίστανε δύο 

ανθρώπους σε στάση προσευχής με ένα σταυρό ανάμεσά τους. Πιο πάνω 

διακρινόταν ο Χριστός καθισμένος σε θρόνο. Η τοιχογραφία αυτή αποδεικνύει ότι ο 

χώρος της Αρχαίας Αγοράς χρησιμοποιήθηκε και σαν τόπος συγκέντρωσης των 

χριστιανών της πόλης κατά τους όψιμους ρωμαϊκούς χρόνους και ακόμα πως ο 

 ίδιος χώρος ταυτίζεται με αυτόν που αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς στους βίους 

και το Μαρτύριο του πολιούχου της πόλης Αγίου Δημητρίου.

 

Πηγές

 

http://thessaloniki-gold.com/gr/thessaloniki/thessaloniki-attractions/roman-forum.htm

 

http://www.yppo.gr/5/g5161.jsp?obj_id=17870

 

 http://wikimapia.org/1456106/el/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE

%B1-%CE

%A1%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%B7-%CE%91%CE%B3%CE

%BF%CF%81%CE%AC

 

Αγγελική Τσιακμάκα

ΟΜΑΔΑ : ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΣΗ